قصه تالاب های لب خشکیده
شمال برگ: عواملی همچون عدم اختصاص نیاز آب محیط زیستی و تغییرات اقلیمی سبب شده برخی تالاب های کشور با وجود ثبت بین المللی، طی سالهای اخیر در وضعیت بحرانی قرار بگیرند.
به گزارش شمال برگ به نقل از ایسنا، دلایلی مختلفی سبب شده است تعدادی از تالاب های کشور در وضعیت بحرانی قرار بگیرند. عدم اختصاص نیاز آب محیط زیستی و کشاورزی ناپایدار در حوضه و تغییرات اقلیمی تعدادی از این دلیلهای هستند.
رعایت حقآبه های محیط زیستی نیز شاه کلید احیای تالاب هاست. باوجود وضعیت مناسب تعدادی از تالاب ها اما همچنان تالاب های مهمی در سطح کشور وجود دارند که در وضعیت بحرانی قرار دارند و نیازمند اقدامات سازنده در راستای رفع مشکلات هستند.
آرزو اشرفی زاده - مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست - قبل از این در گفت و گو با ایسنا اعلام نموده بود: «تالاب هامون به سبب اقدامات افغانستان در در بالادست رودخانه ها خصوصاً هیرمند و فراه و انحراف آب از مسیر طبیعی رودخانه هیرمند به سمت «گود زره» با وجود جاری شدن سیلاب در این رود، شرایط مناسبی ندارد. تالاب های بزرگی مثل گاوخونی، بختگان و پریشان به سبب عدم اختصاص نیاز آب محیط زیستی و کشاورزی ناپایدار در حوضه و تغییرات اقلیمی در بحران هستند.»
بیشتر بدانید:
وضعیت بحرانی ۴ تالاب هامون، گاوخونی، بختگان و پریشان
در ادامه درباره ی چهار تالاب مهم کشور و وضعیت بحرانی آنها می خوانید.
تالاب هامون
امون مجموعه تالابی وسیعی است که در شمال استان سیستان و بلوچستان و در منطقه دشت سیستان قرار دارد. در گذشته ای نه چندان دور تالاب هامون سومین دریاچه پرآب کشور ما بوده است. وسعت هامون در وضعیت حداکثر آبگیری حدود ۵۷۰۰ کیلومتر مربع است که از این مقدار ۳۸۲۰ کیلومتر مربع متعلق به ایران است. در منطقه سیستان، سه هامون به اسامی پوزک، صابری و هیرمند قرار دارند. این هامون ها بطور مجزا از منابع آبی جداگانه تغذیه می شوند ولی در موقع حداکثر آبگیری به هم می پیوندند.
هامون پوزک بوسیله شاخه پریان رود هیرمند، رود خاش و خوسپاس تغذیه می شود و وسعتی حدود ۱۴۸۴ کیلومتر مربع دارد که بیشترین بخش این تالاب در استان نیمروز افغانستان و حدود ۳۳۰ کیلومتر مربع آن نیزدر ایران قرار گرفته است.
مساحت هامون صابری حدود ۱۰۲۹ کیلومتر مربع است. در شمال غربی دشت سیستان بین قسمتی از خاک ایران و افغانستان واقع شده و نسبت به هامون پوزک بزرگ تر است. هامون صابری بوسیله رودخانه های فراه و هاروت همین طور از سرریز هامون پوزک تغذیه می شود. قسمت جنوبی هامون صابری که در ایران واقع شده، از عمق بیشتری برخوردارست.
هامون هیرمند در غرب دشت سیستان واقع شده و بوسیله رود سیستان و رودخانه های شور همین طور هامون صابری تغذیه می شود. جریانات سطحی و ناچیزی هم از شرق، شمال و غرب وارد هیرمند می شود. تنها نقطه مرتفع دشت سیستان کوه خواجه است که با ارتفاع ۶۰۹ متر از سطح دریای آزاد (۱۰۰ متر از سطح زمین) در هامون هیرمند قرار دارد.
تداوم خشکسالی سبب کم آبی و یا خشک شدن قسمتی از نشده است و درسال های اخیر نیز به سبب اجرای سیاست های آبی از طرف افغانستان از ساخت سدها و آب بندها گرفته تا اقدامات انجام شده برای هدایت و انحراف آب هیرمند به داخل افغانستان، دریافتی ایران از هیرمند بسیار کم شده و این مشکل هامون را دو چندان کرده است. همین مورد این تالاب را به کانون های گرد و غبار تبدیل نموده است.
تالاب گاوخونی
الاب گاوخونی اصفهان، مهم ترین تالاب در فلات مرکزی ایران است که تا دو دهه قبل از منبع اصلی و دائمی خود یعنی رودخانه زاینده رود تامین می شد البته سیلاب ها و زیرحوضه های فصلی و موقت دیگری نیز در تغذیه این تالاب نقش داشته اند اما سهم آنها کمتر از ۱۰ درصد بوده است.
تالاب گاوخونی در سال ۱۳۵۴ در لیست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر قرار گرفت و از این منظر رسیدگی دائمی به شرایط آن اهمیت جهانی دارد اما تصاویر ماهواره ای از ابتدای دهه ۸۰ روند کم آبی این تالاب اکولوژیک را نمایان می کند.
در حال حاضر ۹۵ درصد تالاب گاوخونی خشک است. زندگی ۴۲ گونه گیاهی، ۱۶ گونه خزنده، ۱۵ گونه ماهی و ۳۴ گونه پرنده بصورت مستقیم و غیر مستقیم در گرو سلامت گاوخونی است.
از طرف دیگر، زندگی سالم انسان های ساکن در اطراف تالاب گاوخونی نیز متأثر از تالاب گاوخونی است، تالاب گاوخونی در تمام سالهای آبگیری، ذرات ریز و درشت شسته شده توسط آب های جاری را در خود حل کرده و حالا یک کانون بالقوه گردو غبار است و تامین حقابه های قانونی تالاب گاوخونی از مطالباتی است که نقش شایان توجهی در پیش گیری از آلودگی هوا دارد.
تالاب بختگان
ومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه ارومیه و بزرگ ترین دریاچه مرکزی ایران است و به طول ۱۲۰ کیلومتر در شهرستان های نی ریز، استهبان، بختگان و خرامه و ارسنجان در استان فارس قرار دارد. این دریاچه زیستگاه زمستانه پرندگانی است که از روسیه و دشت های سیبری به ایران مهاجرت می کنند.
دریاچه بختگان، موجب افزایش رطوبت هوا می شد و به سبب بلند بودن ارتفاع کوه های پیرامون نی ریز، رطوبت حاصله در هوای همان منطقه باقی می ماند و موجب ثمردهی درختان انجیر، بادام، رز و زیتون در کوه ها می شود که می توان به صورتی آنرا آبیاری مصنوعی کوه ها نامید.
وجود سه سد در بالادست تالاب بختگان بر روی رودخانه «کر» که منبع اصلی تامین آب این دریاچه است، سبب خشک شدن این حوضه آبی شده است.
تالاب بختگان در طرح بین المللی صیانت از تالاب های ایران قرار دارد و طی سالهای قبل اقداماتی در امتداد بهبود شرایط این تالاب انجام شده است.
تالاب پریشان
الاب پریشان از برجسته ترین تالاب های استان فارس در دشت ارژن است که هم اکنون روزگار خوشی را سپری نمی نماید. این تالاب از عرصه های آبی جنوب ایران در استان فارس و غرب شیراز بشمار می رود و فاصله کوتاهی تا کازرون دارد. ارتفاع دریاچه پریشان از سطح دریا حدود ۸۲۰ متر است و مساحت این تالاب در دوره پرآبی به حدود ۴، ۳۰۰ کیلومتر مربع رسیده بود.
نام تالاب پریشان را در لیست تالاب های بین المللی ثبت کرده اند و در زمره مناطق حفاظت شده قرار دارد. اطراف دریاچه پریشان را کوهسارهای رشته کوه زاگرس پوشانده اند. کوه های شمالی این تالاب در حدود پنج کیلومتر و کوهستان های جنوبی تنها حدود ۵۰۰ متر با دریاچه پریشان فاصله دارند.
دریاچه پریشان هم اکنون شرایط وخیمی دارد و خشکی آن به جز اکوسیستم محیط خود، چرخه طبیعی زندگی جانوران مناطق اطراف را نیز در خطر نابودی قرار می دهد.
به گزارش شمال برگ به نقل از ایسنا، با عنایت به وضعیت بحرانی این تالاب ها انتظار می رود با هماهنگی ارگان ها و دولت جدید مدیریت منابع و مصارف آب در عرصه آبخیز تالاب ها، آمایش سرزمین در طرح های توسعه وابسته به منابع آب، بازبینی در اسناد اختصاص منابع و مصارف آب و اختصاص کامل حقآبه های زیست محیطی تالاب ها در نظر گرفته شود چونکه اینگونه اقدامات به بهتر شدن وضعیت تالاب ها در پایاب این حوضه ها کمک خواهدنمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب