خطر در کمین منابع آبی مازندران
مازندران اینکه در فصول بارشی برخی روستاهای مازندران با تانکر آبرسانی شوند شاید برای بسیاری باورکردنی نباشد منتها حقیقت این است که مازندران باوجود چهره به ظاهر سبز خود اما باطنی خشک و پژمرده دارد؛ امااین تنها یک طرف ماجراست، سوی دیگر خطر کم آبی در واقع دست درازی به منابع آبی مازندران است. موضوعی که متخصصین هم نسبت به آن اخطار می دهند.
بابک مومنی عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مازندران در گفتگو با ایسنا ضمن ابراز نگرانی نسبت به وضعیت مدیریت آب در استان اظهار نمود: مواجه شدن مازندران با چالش جدی کمبود آب در چنین وضعیت اسفناکی نظر به این که در گذشته ای نه چندان دور توازنی بین حجم نزولات جوی و میزان تبخیر و تعرق و مصارف آب وجود داشته شاید خیلی دور از ذهن نبود.
وی ضمن اشاره به این که سال هاست پراکنش زمانی و مکانی مناسبی به لحاظ نزولات جوی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: هرچند در بخش محدودی از غرب استان مازندران هنوز میزان عرضه آب از میزان تقاضا بیشتر است اما بخش مرکزی و شرقی استان با شدت و حدت به سمت تغییر رژیم بارش های معتدل مدیترانه به سیلاب های اقلیم های نیمه خشک آن هم عموما داخل دشت ها که فاصله کوتاهی تا دریا دارد تغییر یافته و از سوی دیگر با تغییرات اقلیمی به وجود آمده میانگین نزولات جوی ۱۵ سال گذشته کمتر از میزان بلندمدت پنجاه ساله شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مازندران تصریح کرد: به صورت کلی اگر به پایداری اکوسیستم و زمینی که خود و آیندگانمان در آن باید زندگی نماییم علاقمندیم چاره ای نداریم جز آن که به سمت افزایش بهره وری و اصلاح الگوی مصرف حرکت نماییم تا با استفاده بی رویه از منابع زیرزمینی این ذخایر تجدیدناپذیر آب بیشتر از این تحت تنش و صدمه قرار نگیرد.
مومنی ضمن اشاره به آخرین گزارش رسمی وزارت نیرو اظهار داشت: دشت تجن درحال حاضربه عنوان یک نمونه از دشت های حوزه مرکزی استان مازندران با کسری حدود ۱۵۷ میلیون مترمکعبی آب مواجه می باشد که با اثرات اقلیمی اخیر، مسلما این وضعیت کسری منابع همچنان بیشتر هم می شود کما این که الان آمارها حکایت از این دارد که میزان ذخیره پشت سد شهید رجایی بعنوان مهم ترین پیکره مدرن ذخیره، مهار و استحصال نیاز سطحی آب استان به چیزی کمتر از ۲ سوم حجم مخزن آبگیری آن رسیده است.
وی افزود: طی سالهای اخیر هم به علل کیفی، ۳۰ میلیون متر مکعب از سهم نیاز شرب شهرستان های ساری و حومه هم به سد شهید رجایی متکی شده است ازاین رو عملا کمتر از نصف جریان برنامه ریزی شده برای بخش کشاورزی که با استفاده از ظرفیت سد شهید رجایی تأمین می شد، الان قابل تحقق است.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مازندران یادآورشد: بطور قطع اجرای پروژه های بسیار نامناسب و بدون پشتوانه فنی و صرفاً سیاسی با لابی گری ها و چانه زنی های سیاسی انتقال آب بین حوضه ای از سرشاخه های رودخانه های استان مازندران فشار مضاعفی را به منابع و مصارف آب تعریف شده در استان خاصه بخش های محیط زیست و کشاورزی که این دومی با تولید محصولات استراتژیک متولی امنیت غذایی کشور است وارد خواهد نمود.
مومنی اضافه کرد: به عنوان یک نمونه مهم دیگر طی بررسی های میدانی به عمل آمده در سال زراعی گذشته اگر آب مخزن سد لار به مدت حداقل ۲ هفته برای جبران بخشی از نیاز آبی شالیزارهای دشت آمل و بابل رها سازی نمی شد بطور قطع با تنش شدید آبی و به تبع آن کاهش محصول و حتی از بین رفتن بخشی از برنج استان در نتیجه کم آبی دوره رشد زایشی برنج در این مهم ترین دشت شالیزاری کشور مواجه می شدیم.
وی افزود: حال اگر از همین ذخایر موجود، صرف نظر از مخزن سد لار ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب دیگر به سمت حوضه آبریز فلات مرکزی تهران به بهانه جبران و علاج بخشی نشتی سد لار هدایت شود، آنگاه نتیجه چه خواهد شد؟ بدون اقدامات جبرانی تصور فاجعه معیشتی کشاورزان این منطقه یا فرونشست ناشی از افزایش برداشت منابع زیرزمینی و افت کیفی باقیمانده آب موجود حتی برای مصارف شرب فراتر از حد تصورات خواهد بود.
این استاد دانشگاه با تکیه بر این که منابع درحال بهره برداری از جریانات بلااستفاده و رها شده پایین دست نیست، اضافه کرد: زمانی که از انتقال آب از سرشاخه ها صحبت می شود عملا منظور منابعی است که کاملا روی بهره برداری روی آنها حساب شده و شما در مورد برداشت سهمی از ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب استحصال شده سدها، آب بندان ها و سردهنه های سنتی و مدرن استان صحبت می کنید نه کل ۴.۵ میلیارد مترمکعب پتانسیل منابع آب سطحی!
مومنی افزود: سوال اینجاست که اگر سخن از برداشت جریان مازاد استان است که محاسبات بیلان آب نشان داده است واقعا مازاد غیرقابل برنامه ریزی وجود دار؟! چرا از پایاب برداشت صورت نمی گیرد و نکته عجیب اینجاست که با همین تحلیل های کاملا اشتباه، متولیان مرکز می گویند اگر ۵۰۰ میلیون مترمکعب از تخصیص استان کم شود و به استان های مجاور برود هم اتفافی نمی افتد! یعنی به شکل ساده برپایه محاسباتی با فرضیات نادرست به جای اصلاح الگوی مصرف در استانهای پرمصرف همسایه! با بهانه غیرقابل اثبات شرب، هزینه توسعه صنعتی و اجتماعی آنها را از جیب کشاورزی و حتی شرب استان های حاشیه خزر پرداخت می کنند.
وی ضمن اشاره به این که مسلما کاهش نزولات جوی و پروژه های انتقال آب بین حوضه ای و نبود مدیریت صحیح منابع با استفاده ظرفیت توسعه آب بندان ها و سدبندهای تنظیمی در اراضی درون دشتی و توسعه عملیات اصولی آبخیزداری در بالادست، آینده مدیریت آب در استان مازندران را خصوصا در بخش کشاورزی مبهم و نگران کننده جلوه می دهد تصریح کرد: بطور قطع این مسئله با سیاست های اقتصاد مقاومتی، پشتیبانی از جهش تولید همخوانی ندارد، اگر فارغ از شعارها باور داریم مازندران قطب تولید کشور است نباید در بودجه عمومی پیشنهاد شده سال ۱۴۰۱ برای تکمیل سد درون حوضه ای هراز با ۶۵۰ میلیون مکعب حجم مخزن، ۴۵ میلیارد تومان بودجه تعریف نماییم و در سوی دیگر برای ادامه سد پرحاشیه و بشدت مورد اعتراض فینسک که گفته شده ۷.۵ میلیون مترمکعب آب را از مبدا خارج می کند ۶۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا کند.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نورمازندران اظهار داشت: البته قطع به یقین در کنار موارد ذکر شده باید در راه مکانیزاسیون و مدرنیزاسیون کشاورزی، فرصت اصلاح زیر ساخت های اراضی کشاورزی و باغی، خاصه اراضی شالیزاری را به وسیله تجهیز و نوسازی و توسعه سامانه های نوین آبیاری و زهکشی فراهم نمود تا در کشاورزی مازندران هم مدیریت مصرف آب متحول شود.
مومنی با اشاره به اینکه آنچه در میدان عمل اتفاق می افتد بیشتر از آنکه دلگرمی را در میان کشاورزان برای تأمین مهم ترین نهاده زراعی که آب است ایجاد نماید بر نگرانی هایشان می افزاید تصریح کرد: در آینده تحت هر شرایطی منابع آبی که در گذشته در اختیار داشتیم را نخواهیم داشت و باید از الان برای آینده پر از تنش و حتی بحران آبی برنامه ریزی دقیقی صورت گرفته شود.
منبع: شمال برگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب